Η φωνή που ακούστηκε τον Νοέμβριο του 1973 στο Πολυτεχνείο δεν ήταν απλώς μια κραυγή διαμαρτυρίας ενάντια στην καταπίεση· ήταν η αναγέννηση της πολιτικής συνείδησης σε έναν κόσμο που έμοιαζε αμετάβλητος. Ήταν το πρώτο βήμα για μια κοινωνία που δεν θα συμβιβαζόταν με τον ζόφο του χθες, αλλά θα έβλεπε το αύριο ως μια διαρκή διαδικασία απελευθέρωσης. Στην καρδιά αυτού του γεγονότος, βρίσκεται η σύγκρουση όχι μόνο με τη Χούντα , αλλά με την ίδια την αντίληψη του “αδύνατου”, του “κλειστού κύκλου” της κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, αν τη δούμε μέσα από το πρίσμα των κοινωνικών αγώνων, είναι ένας φάρος ελπίδας που επιβεβαιώνει το πιο απλό και συνάμα πιο αντιδραστικό: η αδικία δεν μπορεί να αντέξει. Όμως, το πιο σημαντικό μήνυμα που κρύβει η ιστορία της είναι η ανάγκη για αδιάκοπη αγωνιστικότητα και για συνεχή κίνηση, χωρίς εγκλωβισμούς σε συμβιβασμούς ή στις επιμέρους νίκες.

Η Ελλάδα του 1973 δεν ήταν αποκομμένη από τις διεθνείς πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις. Η δεκαετία του ’60 και του ’70 ήταν εποχή μεγάλων κοινωνικών αναδιατάξεων και αναστοχασμού σε όλο τον κόσμο: από το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ, μέχρι τις εξεγέρσεις του Μάη του ’68 στη Γαλλία και τις εργατικές εξεγέρσεις στην Ιταλία και τη Γερμανία. Η ελληνική νεολαία, η οποία βίωνε τις συνέπειες της δικτατορίας, έρχεται σε επαφή με αυτές τις διεθνείς δυναμικές και αναγνωρίζει ότι η αδικία έχει παγκόσμια διάσταση, πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας.

Η γενιά του Πολυτεχνείου έδειξε, ότι η αντίσταση δεν είναι απλώς μια αυτοτελής πράξη ή απόφαση της στιγμής, αλλά μια συμβολική και -κυρίως- ουσιαστική πράξη δημιουργίας. Δημιουργίας ελευθερίας, δημιουργίας προοπτικών και πρωτίστως δημιουργίας μιας διαφορετικής πολιτειακής , πολιτικής, κοινωνικής πραγματικότητας. Οι φοιτητές και οι πολίτες που συμμετείχαν στην εξέγερση έστειλαν το μήνυμα, ότι ο αγώνας είναι διαρκής και ότι η ανάγκη για αλλαγή είναι αέναη.

“Δεν υπάρχουν αδιέξοδα, υπάρχουν μόνο στιγμές ευκαιρίας”, δήλωσε ο Λ.Τρότσκι και αυτή η ρήση αντικατοπτρίζει την ουσία της επαναστατικής δράσης. Η πραγματική εξέγερση δεν ήταν μία στιγμιαία πράξη αντίστασης, αλλά μια απόφαση για την ανατροπή του παλιού κόσμου, την ανατροπή των σχέσεων εξουσίας που είχαν παγιωθεί και την αναζήτηση μιας νέας κοινωνικής τάξης, που θα βασιζόταν στην ισότητα και την αλληλεγγύη. Το Πολυτεχνείο δεν έμεινε στην καταγγελία του αυταρχισμού· επέμεινε να δείξει ότι οι νίκες -για να λογίζονται ως τέτοιες- είναι συνυφασμένες με την αδιάκοπη κοινωνική πρόοδο.

Εάν υπάρχει κάτι που η νεολαία σήμερα μπορεί να αντλήσει από την ιστορία του Πολυτεχνείου, αυτό είναι το όραμα της “αέναης επανάστασης”. Επαναστατική δεν είναι μόνο η άμεση σύγκρουση με τον καταπιεστή, αλλά και η διαρκής διαδικασία αυτογνωσίας και αλλαγής. Ο αγώνας για κοινωνική δικαιοσύνη δεν είναι μία παροδική κατάσταση, είναι η ενσωμάτωση της αντίστασης στις καθημερινές μας δράσεις, στις συλλογικές μας αποφάσεις και στην ίδια τη διάρθρωση της κοινωνίας.

Η νέα γενιά μπορεί να εμπνευστεί από την παρακαταθήκη των αγωνιστών του Πολυτεχνείου και να αντιληφθεί την ελευθερία ως έναν δυναμικό στόχο, έναν στόχο που επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την ατελεύτητη αμφισβήτηση της καθεστηκυίας τάξης αλλά και των στερεοτύπων. 

Το μήνυμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είναι ξεκάθαρο και επίκαιρο: Η κοινωνική αλλαγή δεν είναι ένα ενδεχόμενο που θα προκύψει απ’ αυτομάτου ή από έναν πεφωτισμένο αυτουργό. Οφείλουμε να τη δημιουργούμε καθημερινά, λόγω και έργω.

Η νεολαία του σήμερα έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τη φλόγα εκείνης της επανάστασης σε νέους αγώνες. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της κλιματικής κρίσης και των τεχνολογικών ανατροπών, οι επαναστάσεις δεν είναι πια απλώς στο δρόμο. Είναι στις αποφάσεις που παίρνουμε για το μέλλον της κοινωνίας μας, για το πώς φανταζόμαστε τον κόσμο και πώς αναλαμβάνουμε την ευθύνη να τον αλλάξουμε.

Το Πολυτεχνείο δεν ήταν απλώς η κορύφωση ενός ιστορικού γεγονότος. Ήταν μια πρόταση ζωής, μια διαρκής έκκληση για να δημιουργούμε τις συνθήκες εκείνες , που θα διασφαλίζουν ότι οι αγώνες του παρελθόντος δεν θα ξεχαστούν ποτέ και ότι η πίστη στις αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης δεν θα κατασταλούν από κανέναν τύραννο. Γιατί, εν τέλει , η πραγματική επανάσταση είναι μια διαρκής κίνηση προς την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τη συλλογική συνείδηση.

Ας κάνουμε τη φωνή των αγωνιστών του Πολυτεχνείου την καθημερινή μας πράξη.

Για τη Συνεργασία Πολιτών Παπάγου-Χολαργού, 

Καρανικόλας Απόστολος

επικεφαλής “Συνεργασίας Πολιτών Παπάγου-Χολαργού, 

Δημοτικός Σύμβουλος