Ρεπορτάζ: Καράχρηστος Γιώργος, Δημοσιογράφος – ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ Πρακτορείο Ειδήσεων
Η δημογραφική κρίση συνεχίζει να αφήνει βαθύ αποτύπωμα στην Ελλάδα, με τις σχολικές μονάδες να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της πραγματικότητας. Η σχολική χρονιά 2025–2026 αναμένεται να είναι από τις πιο δύσκολες της τελευταίας δεκαετίας, καθώς δεκάδες δημοτικά, νηπιαγωγεία και ολιγοθέσια σχολεία στην περιφέρεια αντιμετωπίζουν κίνδυνο συγχώνευσης ή να μην ανοίξουν καθόλου.
Πόσα σχολεία δεν άνοιξαν την προηγούμενη διετία – Τι αναμένεται για το 2025–2026
Σύμφωνα με στοιχεία υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης, ανακοινώσεις εκπαιδευτικών διευθύνσεων και επιτόπια έρευνα:
- Την περίοδο 2023–2024 παρέμειναν κλειστές πάνω από 55 σχολικές μονάδες λόγω έλλειψης μαθητών.
- Το 2024–2025, ο αριθμός αυξήθηκε σε περισσότερες από 70 μονάδες, κυρίως σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές.
Για το 2025–2026, εκπαιδευτικοί εστιάζουν σε μια ακόμη πιο ανησυχητική τάση:
Πάνω από 90 σχολεία κινδυνεύουν με μη λειτουργία, εάν οι εγγραφές συνεχίσουν να κυμαίνονται στα πολύ χαμηλά επίπεδα των τελευταίων ετών.
Σε πολλές περιοχές της χώρας, ειδικά σε Θεσσαλία, Ήπειρο, Δυτική Μακεδονία και Πελοπόννησο, καταγράφονται ακόμη και μονοψήφιοι αριθμοί μαθητών σε ολόκληρες βαθμίδες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ορεινή Ελλάδα, όπου χωριά με 200–300 κατοίκους έχουν πλέον κανένα παιδί ηλικίας 6–12 ετών.
Πώς φτάσαμε ως εδώ – Η δημογραφική εικόνα του 2025
Η Ελλάδα συνεχίζει να καταγράφει περισσότερους θανάτους από γεννήσεις, ενώ η υπογεννητικότητα συνδυάζεται με:
- αστυφιλία,
- γήρανση του πληθυσμού,
- χαμηλή γεννητικότητα νέων ζευγαριών,
- αδυναμία κάλυψης βασικών υπηρεσιών στην ύπαιθρο.
Το 2025, η Ελλάδα βρίσκεται για ακόμη μία χρονιά με:
- λιγότερες από 80.000 γεννήσεις,
- πάνω από 130.000 θανάτους.
Η τάση αυτή «αποψιλώνει» τις σχολικές ηλικίες και μετατρέπει ολόκληρες περιφέρειες σε «εκπαιδευτικές ερήμους».
Κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες
Η απώλεια ενός σχολείου δεν είναι μόνο εκπαιδευτικό ζήτημα. Σημαίνει:
1️Υποβάθμιση ολόκληρης περιοχής
Χωρίς σχολείο, οι νέες οικογένειες δεν εγκαθίστανται ποτέ σε έναν τόπο, ενώ όσες υπάρχουν αναγκάζονται να φύγουν.
2️Ακόμη μεγαλύτερη ερήμωση χωριών
Το σχολείο είναι ο τελευταίος πυλώνας ζωής σε μικρές κοινότητες. Όταν αυτό κλείσει, ακολουθούν το καφενείο, το μίνι μάρκετ, το ΚΕΠ.
3️Μεγαλύτερο κόστος μεταφοράς μαθητών
Σε κάποιες περιπτώσεις τα παιδιά ταξιδεύουν 20–40 χλμ. κάθε ημέρα, με δύσκολες καιρικές συνθήκες.
4️Ανισότητες στην πρόσβαση στην παιδεία
Τα παιδιά της υπαίθρου χάνουν ένα κομμάτι από την εκπαιδευτική τους ισότητα.
5.Δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας και οικονομικές απολαβές
Το 2025–2026 και οι αναγκαίες παρεμβάσεις
Ειδικοί και εκπαιδευτικοί προτείνουν μια σειρά λύσεων που θα μπορούσαν να ανακόψουν την αρνητική πορεία:
✔ Κίνητρα εγκατάστασης νέων οικογενειών στην περιφέρεια
Φορολογικά κίνητρα, στεγαστική πολιτική, στήριξη νέων γονέων.
✔ Μετατροπή μικρών σχολείων σε εκπαιδευτικά πολυκέντρα
Χώροι που συνδυάζουν μάθηση, δημιουργική απασχόληση και τεχνολογία.
✔ Στήριξη του αγροτικού και ορεινού τουρισμού
Περισσότερη ζωή στην περιοχή σημαίνει περισσότερα παιδιά για τα σχολεία.
✔ Αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων
Υβριδικά μοντέλα διδασκαλίας για σχολεία με λίγους μαθητές.
✔ Εθνική στρατηγική για το δημογραφικό
Όχι αποσπασματικές λύσεις αλλά μακροπρόθεσμο σχέδιο.
Το στοίχημα της επόμενης πενταετίας
Το 2025–2026 πιθανόν να αποτελέσει το σημείο καμπής: είτε θα υπάρξει πραγματική στήριξη της περιφέρειας, είτε ο αριθμός των σχολείων που θα κλείνουν κάθε χρόνο θα αυξάνεται.
Και μαζί τους θα χάνονται χωριά, παραδόσεις, επαγγέλματα, αλλά κυρίως… το μέλλον.
Η εκπαίδευση στην ύπαιθρο δεν είναι απλώς μια υπηρεσία. Είναι ο τελευταίος φρουρός απέναντι στη δημογραφική κατάρρευση.
