Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ζητά την επαναφορά περίπου 40 εκατομμυρίων ευρώ από τρεις φορείς διαχείρισης απορριμμάτων: ΕΔΣΝΑ (Αττική): ~ 18.136.860 €, ΕΣΔΑΚ (Κρήτη): ~ 10.955.400 €, ΦοΔΣΑ (Πελοπόννησος): ~ 10.590.220 €

Σύμφωνα με το Υπ. Οικονομικών οι δαπάνες κρίθηκαν μη επιλέξιμες (δηλαδή δεν πληρούν τους όρους επιλεξιμότητας για χρήση κοινοτικών / δημόσιων πόρων) και χαρακτηρίστηκαν ως αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθείσες.

Στο επίκεντρο της υπόθεσης είναι τα λεγόμενα «σπιτάκια ανακύκλωσης» ή «πολυκέντρα ανακύκλωσης», που προμηθεύτηκαν από τους φορείς για τη διαλογή υλικών (πλαστικά, γυαλί, μέταλλα, χαρτί).

Τα προβλήματα που αναφέρονται είναι:

  • Υπερκοστολογήσεις σε σχέση με παρόμοιες προμήθειες.
  • Τεχνικές προδιαγραφές που χαρακτηρίζονται «φωτογραφικές», δηλαδή έτσι διαμορφωμένες ώστε να ευνοούν συγκεκριμένους προμηθευτές και να αποκλείουν ανταγωνιστές.
  • Το παραδοθέν υλικό δεν συμφωνεί με τις αρχικές προδιαγραφές.
  • Απουσία επαρκούς ελέγχου των ποσοτήτων ανακυκλώσιμων υλικών που δηλώθηκαν και της αξιοπιστίας του συστήματος μέτρησης (δηλαδή αν όντως συλλέχθηκαν όσα αναφέρονται ότι συλλέχθηκαν).

Οι φορείς καλούνται να επιστρέψουν τα ποσά εντός 15 ημερών από την κοινοποίηση των αποφάσεων. Αν δεν συμμορφωθούν, προβλέπεται να γίνει παρακράτηση των ποσών από τις εισφορές των δήμων προς τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων, σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.

Τα χρήματα αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν πλέον για νέα έργα, επειδή προέρχονται από το ΕΣΠΑ 2014-2020 που έχει «κλείσει». Αντίθετα, θα πρέπει να επιστραφούν στις Βρυξέλλες.

Η απόφαση ανάκτησης (στο τουλάχιστον ένα από τα σκέλη της υπόθεσης, για τον ΕΣΔΑΚ) αναφέρει ρητώς τις παραβάσεις που διαπιστώθηκαν: έλλειψη τεκμηρίωσης του εύλογου προϋπολογισμού, απουσία διασφαλίσεων για ανταγωνισμό, διαφοροποίηση του φυσικού αντικειμένου, έλλειψη ελέγχων αξιοπιστίας μέτρησης, κ.ά. Αναφέρεται επίσης ότι στο ίδιο σκέλος (ΕΣΔΑΚ) η ανάκτηση του ποσού επιβάλλεται «οριζόντια» και στους άλλους ελεγχόμενους φορείς (ΕΔΣΝΑ, ΦοΔΣΑ) σύμφωνα με το έγγραφο του ΥΠΟΙΚ. Η υπόθεση φαίνεται ότι έχει ήδη τραβήξει το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για διερεύνηση πιθανών παρατυπιών στην αξιοποίηση κοινοτικών πόρων.

Δήμαρχοι, τοπικές ενώσεις και αρμόδιοι επισημαίνουν ότι υπάρχει ο κίνδυνος το βάρος της κακοδιαχείρισης να μετακυλιστεί στους δήμους και στο τέλος στους πολίτες.

Είναι προφανές ότι οι φορείς δεν έχουν την ρευστότητα να πληρώσουν αυτά τα ποσά, με κίνδυνο οικονομικής κατάρρευσης ή διαταραχής των υπηρεσιών διαχείρισης απορριμμάτων.

Τίθεται λοιπόν το ζήτημα απονομής ευθυνών προς όσους συνέβαλαν στην ανάθεση και υλοποίηση των προμηθειών, εάν διαπιστωθεί ότι υπήρξε δόλος ή βαριά αμέλεια.

Πού υπάρχουν κενά / τι πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω

Παρόλο που οι δημοσιεύσεις δίνουν μια εικόνα, υπάρχουν αρκετές κρίσιμες ερωτήσεις που δεν έχουν (τουλάχιστον δημοσίως) απαντηθεί:

  • Ποιοι ήταν οι προμηθευτές των «σπιτακιών ανακύκλωσης», ποια σχέση είχαν προηγουμένως με φορείς ή προσφέροντες έργου, και αν υπήρξε σύγκρουση συμφερόντων.
  • Πώς έγινε η επιλογή των τεχνικών προδιαγραφών και ποιοι τοποθέτησαν αυτές τις προδιαγραφές (υπηρεσίες, επιτροπές αξιολόγησης).
  • Ποιες είναι οι ακριβείς ποσότητες που δηλώθηκαν ως συλλεχθείσες από τα κέντρα, και πώς αυτές επαληθεύτηκαν (αν επαληθεύτηκαν).
  • Ποια είναι η οικονομική κατάσταση των φορέων (ΕΔΣΝΑ, ΕΣΔΑΚ, ΦοΔΣΑ), ώστε να αξιολογηθεί εάν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις επιστροφής.
  • Ποιες νομικές οδοί έχουν ανοίξει ή θα ανοίξουν (ένδικα μέσα, δικαστικές αγωγές, ποινικές διώξεις) εναντίον εμπλεκόμενων προσώπων ή φορέων.
  • Πώς θα επιταχυνθεί η εκκαθάριση και η απόδοση ευθυνών ώστε να μην παραμείνει η υπόθεση “αιώνιο” κρατικό πρόβλημα.

Ανακοίνωση Γρηγόρη Κωνσταντέλλου Δημάρχου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης
Α΄ Αντιπροέδρου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ)

«Απόφαση επιστροφής 40 εκ ευρώ για κακοδιαχείριση από τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων: Ποιος θα πληρώσει τα σπασμένα;»

Οι πρόσφατες αποφάσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για την ανάκτηση (επιστροφή) σχεδόν 40 εκατομμυρίων ευρώ από τους Φορείς Διαχείρισης Απορριμμάτων της Αττικής (ΕΔΣΝΑ – 18.136.860,00 €), μέρος της Κρήτης (ΕΣΔΑΚ – 10.955.400,00 €) και της Πελοποννήσου (ΦοΔΣΑ – 10.590.220,00 €), φέρνουν με τρόπο οδυνηρό στην επικαιρότητα το μείζον ζήτημα της κακοδιαχείρισης πόρων και των «χρυσών» έργων της ανακύκλωσης την περίοδο 2019 – 2023.

Οι δαπάνες που σήμερα κρίθηκαν ως μη επιλέξιμες και επιστρέφονται στον κρατικό προϋπολογισμό συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την υπόθεση των περιβόητων «πανάκριβων σπιτιών ανακύκλωσης». Ένα ζήτημα που είχε ήδη από το 2021 αναδείξει δημόσια η Επιτροπή Περιβάλλοντος (υπό την προεδρία μου τότε), και το Προεδρείο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ), παρά τις σφοδρές επιθέσεις και συκοφαντίες που δεχθήκαμε από εμπλεκόμενους φορείς.

Οι φορείς διαχείρισης προμηθεύτηκαν δεκάδες «σπιτάκια» ως «Πολυκέντρα Ανακύκλωσης» για τη χωριστή συλλογή μετάλλων, πλαστικών, γυαλιού και χαρτιού. Σύμφωνα με το απόφαση ανάκλησης, το έργο κρίθηκε υπερκοστολογημένο σε σχέση με αντίστοιχες προμήθειες του ίδιου υλικού, οι προδιαγραφές που προκηρύχθηκαν χαρακτηρίστηκαν «φωτογραφικές», ενώ το τελικό προϊόν που παραδόθηκε δεν ήταν σύμφωνο με τις προδιαγραφές της προκήρυξης. Επιπλέον, η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου έκρινε πως τα «σπιτάκια» αφορούν τη διαχείριση υλικών συσκευασίας, γεγονός που σημαίνει ότι η προμήθειά τους θα έπρεπε να γίνει μέσω του συστήματος ανταποδοτικής ανακύκλωσης, αξιοποιώντας τα πενιχρά έσοδα που εισπράττονται από τις εισφορές των παραγωγών συσκευασιών, και όχι από τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων, όπως εν τέλει συνέβη, οδηγώντας σε τεράστια σπατάλη που σήμερα μετατρέπεται σε υποχρέωση επιστροφής δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Οι λόγοι αυτοί οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι δαπάνες δεν θεωρούνται επιλέξιμες και πρέπει να επιστραφούν εντός 15 ημερών. Σε περίπτωση που οι φορείς δεν καταβάλουν το ποσό εντός του προβλεπόμενου χρονικού διαστήματος, αυτό θα παρακρατηθεί από τις εισφορές των δήμων προς τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων όπως ορίζει ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.

Επιπλέον, αντίστοιχη μεθόδευση έγινε και στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» όπου τα «Πολυκέντρα Ανακύκλωσης» κρίθηκαν επιλέξιμη δαπάνη με αποτέλεσμα να αναμένονται να έχουν και αυτές την ίδια τύχη.

Δυστυχώς, η σημερινή εξέλιξη αποτελεί τραγική δικαίωση εκείνων των προειδοποιήσεων: εκατομμύρια ευρώ που ανήκαν στους ευρωπαίους πολίτες και προορίζονταν για την προστασία του περιβάλλοντος, την ανακύκλωση και τη βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων, χάθηκαν μέσα σε διαδικασίες που δεν τήρησαν τις αρχές της διαφάνειας, του ανταγωνισμού και της χρηστής διοίκησης.

Εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν:

  • Ποιος θα πληρώσει αυτά τα τεράστια ποσά που πρέπει να επιστραφούν;
  • Αντέχουν οι φορείς διαχείρισης απορριμμάτων από τους οποίους ζητείται η επιστροφή των πόρων να πληρώσουν η θα οδηγηθούν σε πτώχευση;
  • Θα μετακυλιστεί το κόστος αυτής της εγκληματικής κακοδιαχείρισης στους δήμους και τελικά, στους δημότες και αν ναι, γιατί;
  • Θα αντληθούν χρήματα από το τέλος ταφής για την αποπληρωμή, στερώντας έργα και προμήθειες ανακύκλωσης από τις τοπικές κοινωνίες;
  • Σε πόσα ακόμα από τα θέματα που είχαμε αναδείξει τότε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της ΠΕΔΑ αναμένεται οδυνηρή «δικαίωση» μας εις βάρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
  • Τέλος, θα αποδοθούν ποτέ ευθύνες σε εκείνους που έλαβαν τις αποφάσεις και διαχειρίστηκαν με τέτοιον τρόπο τους δημόσιους, Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς πόρους;

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να πληρώσει ξανά τα σπασμένα άλλων. Οι δήμοι και οι πολίτες δεν μπορεί να επωμιστούν το βάρος της κακοδιαχείρισης τρίτων. Απαιτείται πλήρης διαφάνεια, άμεση απόδοση ευθυνών και εγγυήσεις ότι τέτοια φαινόμενα δεν θα επαναληφθούν ποτέ ξανά.

Η υπόθεση αυτή δεν αφορά μόνο στην οικονομική ζημία. Αφορά την ίδια την αξιοπιστία του θεσμού της Αυτοδιοίκησης και τη σχέση εμπιστοσύνης με τον πολίτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η Πολιτεία οφείλει να εμπιστευτεί περισσότερο τα θεσμικά όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού και να μην τα αποκλείει από τον θεσμικό τους ρόλο, όπως δυστυχώς εξακολουθεί να κάνει ακόμα και σήμερα, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τον αποκλεισμό των Δήμων από την ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων.

πηγή:ota